Dünya nüfusunun yarıdan fazlasının şehirlerde yaşadığı bilinmektedir. Hızla gelişen ve nüfusunun, şehirsel donatı alanlarının ve finans hizmetlerinin yoğun olduğu büyükşehirler deprem, tsunami, yangın, sel veya heyelan gibi tehlikelerin oluşturduğu riskler altındadırlar.
Unutulmamalıdır ki dünyanın hiçbir ülkesinde sağlık, itfaiye, arama-kurtarma ekipleri gibi birimlerin tüm bireylere anında ulaşması mümkün değildir. Afet sonrası "altın saatler" olarak adlandırılan ilk 72 saat için her bireyin hazırlıklı olması şarttır.
Şimdi Afet ve acil durumlarda bizlerin ne zaman, nerede, nasıl davranacağını belirlemek ve bu durumlara karşı hazırlıklı olmak adına yerine getireceğimiz temel 8 adımdan bahsedeceğiz.
Bu adımlar bize afet ve acil durumlarda ne yapmamız, nasıl davranmamız gerektiğini önceden planlama fırsatı verir. Bu adımları gerçekleştirdiğimizde afet ve acil durumlara karşı aile bireylerinin karşılaşabileceği zararlar ve zor durumlar en aza indirgenebilir.
Tüm aile üyelerinin katılımı ile (çocuklar da dahil olmak üzere) bir aile toplantısı yaparak bu adımları tartışınız. Her bilgiyi çocuklarınızın da iyice öğrendiğinden emin olunuz.
“Yapılması gereken hazırlıkları yaptıktan sonra afetlerden korkmamak gerektiğini” bilerek, Afetlerle Birlikte Nasıl Yaşanır? sorusunun en güzel cevabını çevrenizdekilere sizler vereceksiniz.
Birinci Adım: Yasam Alanlarındaki Riskleri Azaltın.
Binanız bir afette hasar görmeyebilir ancak evin içindeki eşyalar, cihazlar, ekipmanlar devrilebilir, düşüp kayabilir veya kırılabilir. Evde, okulda, hastanede, ofiste yani yaşadığımız ve çalıştığımız mekânlarda bize zarar verebilecek eşyaları tespit etmeli daha sonra bu eşyaların ya yerini değiştirmeli ya da sabitlemeliyiz. Örneğin;
• Ağır ve yüksek eşyaları daha güvenli olacağımız alanlara taşımalıyız.
• Sürekli oturulan mobilyaları pencerelerden uzak alanlara yerleştirmeliyiz.
• Camlardan kaynaklanabilecek risklere karşı pencerelerde kalın perde, vb. kullanmalıyız.
• Raflı mobilyalarda alt raflara ağır, üst raflara daha hafif eşyaları koymalıyız.
• Eşya fazlalığından kurtulmalıyız.
İkinci Adım: Aile Afet Planınızı Hazırlayın.
Olası bir afetten önce ailenizle, komşularınızla, işyerindeki çalışma arkadaşlarınızla konuşun ve her birinizin afet öncesinde, afet sırasında ve sonrasında neler yapacağınızı planlayın. Bu plan afetlerde altın saatler olarak adlandırılan, en az 3 günlük süreyi kapsayan bir plan olmalıdır. Bunun için;
• Afetten önce, afet sırasında ve sonrasında neler yapacağını bilin. Eğitimlere katılın. Tatbikat yapın.
• Ev içinde, bina dışında ve mahalle dışında ailenizle buluşabileceğiniz güvenli alanlar belirleyin.
• Bölge dışından ailenize ve arkadaşlarınıza bilgi aktarabilecek bir irtibat kişisi belirleyin.
• Aile Afet Planı’nı hazırlarken bir afet sırasında eğer çocuğunuz okulda ise afet sonrasında onu okuldan kimin alacağını da aile afet planınızı hazırlarken belirleyin. Bunun için kendiniz ve çocuğunuz için “Acil Durum Bilgi Kartı” hazırlayın.
• Acil durum telefon numaralarını ve bu numaraları nasıl aramamız gerektiğini öğrenin.
• Özel ihtiyaç sahiplerini planınızı hazırlarken dikkate alın.
Üçüncü Adım: Afet ve Acil Durum Çantanızı Hazırlayın.
Afetlerde ihtiyaç duyabileceğiz ve hayatımızı sürdürecek gereksimleriniz için en az 3 günlük gerekli malzemeleri toparlayıp, Afet ve Acil Durum Çantalarımızı hazırlamalısınız. Bu çantanın içerisinde;
Yeterince su ve yiyecek maddesi, hijyen malzemeleri, koruyucu giysiler ve yağmurluk, battaniye veya uyku tulumu, kişisel ilkyardım çantası ve devamlı kullandığınız ilaçların yedekleri, çadır, çakı, düdük, kâğıt, kalem, pilli radyo, el feneri ve yedek piller, önemli evraklar yer almalıdır.
Mümkünse hane halkı ve araç için de bir çanta hazırlanmalıdır. Ayrıca ailenizde engelli, yaşlı, çocuk, özel ihtiyaç sahipleri varsa oların özel malzemelerini de bu çantaya koymayı UNUTMAYINIZ!
Dördüncü Adım: Evinizin Yapısal Risklerini Belirleyin.
Zemin özelliklerini dikkate almayan yapılaşma, binayı projede belirtilen kullanım amacı dışında kullanmak, yapı özelindeki düzensizlikler, taşıyıcı sistemdeki değişiklikler, binaya ilave yük getirmek, inşaat ustalarının ehil olmaması nedeniyle bilinçsiz yapım süreci, yapım sürecinin mevzuatlara uygun yürütülmemesi ve yetersiz denetim gibi birçok konular yapılarımızın afetlerde zarar görmesinin nedenleridir. Bunun için binalarımızın;
• Mimarlar ve inşaat mühendisleri tarafından tasarlanmış ve inşa edilmiş olmasına,
• Yönetmeliğine uygun şekilde inşa edilmiş olmasına,
• İnşaatın eğitimli işçiler tarafından yapılmış olmasına,
• Ruhsatının/iskanının olmasına,
• Proje amacına uygun olarak kullanılmasına ve yapılmış olan değişiklikler için tadilat ruhsatının bulunmasına, dikkat etmeliyiz.
Beşinci Adım: Can ve Mal Varlığınızı Güvenceye Alın.
Kendinizi, ailenizi ve evinizi afetin yol açacağı ekonomik zararlardan korumak için alabileceğiniz en temel önlem evinizin sigortasını yaptırmaktır. Sigorta yaptırarak, depremde hasar gören veya yıkılan evlerin zararını karşılayabilirsiniz. Bu sayede hayatınız daha çabuk normale dönecektir. Özellikle binalarda depremin doğrudan neden olduğu maddi zararları; deprem nedeniyle ortaya çıkan yangın, infilak, tsunami ve yer kayması sonucu oluşan maddi zararları Zorunlu Deprem Sigortası yaptırarak teminat altına alabilirsiniz.
Altıncı Adım: Afet Sırasında Korunun.
Bir afet anında;
• Sakin olmalı,
• Balkon, merdiven ve asansörden uzak durmalı ve
• Sabit bir yerde Çök – Kapan – Tutun yapmalıyız.
Güvenli gördüğünüz bir yerde veya sağlam bir nesnenin yanında veya altında ÇÖK’ün. Özellikle sırtınız pencerelere dönük bir şekilde KAPAN’ıp başınızı ve ensenizi düşen cisimlerden koruyun. Sarsıntı sona erene kadar koltuk veya oturma grubu gibi ağır ve büyük cisimlere TUTUN’un. Tutan kolunuzun üzerine yüzünüzü koyarak uçuşan cisimlerden gözlerinizi ve yüzünüzü koruyun.
Yedinci Adım: Yaralanmaları ve Hasarı Kontrol Edin.
Afetten hemen sonra;
• Kendimizin ve etrafımızdakilerin sağlığını kontrol etmeliyiz.
• Yangından korunabilmeli ve ufak yangınları söndürebilmeliyiz.
• Artçı şoklar için hazırlıklı olmalıyız.
• Tehlike altındaki bir bölgedeyseniz derhal tahliye olunuz.
Sekizinci Adım: Aile Afet Planınızı Uygulayın.
Afetlerin sonrasında eğer güvende iseniz profesyonel yardım gelene kadar olan süreçte, barınma, temizlik gibi ihtiyaçların planlanması, yedek su kaynaklarının oluşturulması, ihtiyacı olanlara psikolojik destek verilmesi, gelen yardım malzemelerinin organizasyonu ve dağıtılması, çadır ve geçici tuvaletlerin kurulmasına destek olunması gibi pek çok konuda desteğe ihtiyaç duyulacaktır.
Önemli Adımlar Atmalıyız!
Afetlere hazırlık uzun soluklu bir süreçtir. Yaşam çevremizdeki riskleri azaltmak amacıyla, bina seçiminde nelere dikkat etmeliyiz, kentsel risklerin azaltılmasına nasıl katkıda bulunabiliriz, ilkyardım ve yangın ile ilgili doğru bilgi ve beceriler nelerdir gibi afetlere karşı koruyucu ve önleyici davranış modelleri ile birlikte doğru müdahale yöntemlerini öğrenmeliyiz.
Unutmayın!
Afetlerde bizi en çok kendi hazırlığımız ve bilgimiz korur.
Afetlerden korunmak için Aile Afet Planınızı hazırlayın ve geliştirin.
Eşyalarınızı sabitleyin ve /veya yerlerini değiştirin ve diğer riskleri azaltın.
Çök-Kapan-Tutun, tahliye gibi doğru davranış şekillerini öğrenip prova edin.
Yangın risklerine karşı önlem alın. Duman dedektörü, yangın söndürücü temin edin.
İlk yardım malzemeleri bulundurun ve ilk yardım eğitimi alın.
Bunları yaparak güvenli bir yaşam tarzı geliştirin.
Hem kendiniz hem aileniz için... Tatbikat yapın. Güvenli yaşam bilinci geliştirin.
Kaynaklar…
• ISMEP, 2009, Birey ve Aile için Depremde İlk 72 Saat, 1.Baskı, Beyaz Gemi Eğitim ve Danışmanlık, 115 sayfa.
• İstanbul AFAD Güvenli Yşam Eğitimleri Eğitim Kitapçığı
• Başbakanlık AFAD Afet Eğitim Kitapları_Birey ve Aile için Depremde İlk 72 Saat (www.afad.gov.tr)
