Asbest; ısıya, sürtünmeye ve aşındırıcılara karşı dayanıklı bir malzeme olması ve bunlara ek olarak elektriği yalıtma özelliği sayesinde uzun yıllar boyunca en uygun malzeme olarak bilindi ve yaygın şekilde birçok üründe kullanıldı. Örnek verecek olursak; günlük hayatta kullandığımız mutfak bezinden tutun da mum fitiline, sigara filtresine kadar ayrıca itfaiyecilerin kullandıkları kıyafet ve ekipmanlarda, dayanıklı tüketim mallarında, gemilerde ve inşaat malzemelerinde.
Peki “Asbest” ne yapar?
Mezotelyoma
(M)
Plevra
ve peritonun maliğn hastalığı olan, batıdaki gelişmiş ülkelerin asbest’e bağlı
maliğn hastalığı olmasına karşın, ülkemizde çoğunlukla asbeste bağlı çevresel
bir hastalıktır. Bu hastalığın görülme sıklığı akciğer kanserinden daha az
olmasına karşın toplumlarda yarattığı tepki çok fazladır. Bunun nedeni, asbest
işçilerinin hastaları intihara kadar götürebilen göğüs ağrısı ve nefes darlığı
belirtileri, erken tanı ve tedavisinin mümkün olmaması yüzünden yazılı ve sözlü
medyada daima ön sırayı almıştır. Google arama motoruna girildiğinde M. İle
ilgili üç milyonun üstünde Web sayfası ile karşılaşılır. Hastalık bu haliyle
meme kanserinden sonra ikinci sırayı almış ve akciğer kanseri, lösemi ve kolon
kanserini geride bırakmıştır.
Her
yıl Birleşik Krallık ’ta yılda ortalama 4500 kişi, asbestin neden olduğu
hastalıklar nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Aynı zamanda asbestin neden
olduğu meslek hastalıkları ölümleri meslek hastalıkları ölümleri arasında da
başı çekmektedir. Ayrıca istatistiki veride dikkat çeken bir diğer nokta da
hayatını kaybeden kişilerin asbeste maruz kaldıkları yıllar ölümlerinden 60 yıl
öncesine kadar dayanabilmektedir.
Birleşik
Krallık’ta asbestin insan hayatındaki yeri ile ilgili halkı bilinçlendirmeye ve
halkı yönlendirmeye yönelik çalışmalar bulunmakta ve binaların tadilat-tamirat
ve yıkım işleri öncesi asbeste karşı bir strateji oluşturularak insan sağlığını
tehdit etmeyecek şekilde asbest içeren malzeme sökümü gerçekleştirilmektedir.
Yine
Birleşik Krallık’ ta asbestin neden olduğu meslek hastalığına yakalanan kişi
sayısı ve hayatını kaybeden kişi sayısı bilinirken ülkemizde asbeste bağlı
meslek hastalığına yakalan veya hayatını kaybeden kişi sayısı ile ilgili bilgi
bulunmamaktadır.
Gelişmekte
olan ülkelere bakacak olursak, asbest kullanımı yasaklanmış olmasına karşın,
gelişmekte olan ülkelerdeki asbest kullanımı artmış!, önümüzdeki yıllarda da
sorunun gelişmekte olan ülkelerde artarak devam edeceği hesaplanmaktadır.
Bunun
birkaç nedeni vardır:
1.
Felaketler sonrası yardımcı işçilerin bina, tesis kalıntılarından asbest
teması,
2.
Bazı ülkelerde asbest üretiminin devam etmesi ve buna bağlı olarak da bazı
ülkelerde kullanımın artması.
Örneğin
Endonezya’da % 20, Hindistan’da % 31, Çin’de % 48 ve Tayland’da % 51 oranında
asbest tüketimi artmıştır.
Türkiye’de
ki duruma bakacak olursak;
·
25.01.2013 yılında Asbestle Çalışmalarda Sağlık
ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik yürürlüğe girmiştir.
·
İlgili yönetmeliğin devamı olarak İSGÜM’nün web
sitesinde 29.01.2016 tarihi itibariyle 255 kişinin Asbest Söküm Uzmanlığı’na
hak kazanmış.
Bunlara
rağmen ülkemizde somut olarak asbest denetiminin yapıldığına dair herhangi bir
veri mevcut değildir. Ve yine ülkemizde Asbest kaynaklı meslek hastalıkları ile
ilgili de herhangi bir kayıt mevcut değildir.
Asbestin
insan hayatını en çok etkilediği alanın istatistiki verilere göre inşaat
sektörü olduğu bilinmektedir. İnşaat sektöründe 1990’lar öncesi hemen hemen tüm
binalarda asbest kullanılmıştır. En yaygın olarak binaların çatılarında, çimento
içeriklerinde, şofbenlerde, yakıt kazanlarında, pencere karkaslarının iç kısmalarında,
odaların duvarlarında kullanılmıştır. Yani uzun zaman geçirdiğimiz evimizin
hemen hemen her yerinde asbest bulunmaktadır.
Peki
kimler asbest tehlikesi altında?
·
Kentsel dönüşüm projesinde çalışanlar
·
Asbest içerikli malzemelerin bertaraf
çalışmalarında bulunanlar
·
Kentsel dönüşüm çalışmalarının bulunduğu
mahalle sakinleri
·
Şebeke suyuna karıştığı takdirde tüm şehir
Asbest,
özellikle İstanbul’un bazı semtlerinde, eski yerleşim yeri olan Tarlabaşı
Piyalepaşa, Fikirtepe gibi semtlerde projelerin yıkım işlerinde çalışan
kişilere toz olarak risk teşkil etmesi yanında su şebekelerine karışabilmesi
ihtimali nedeniyle İstanbul’da yaşayan tüm halkı tehdit etmektedir.
Hangi
kurumlar yol göstermeli?
·
Devlet kurumları kural koymak, uygulamak ve
uygulatmak,
·
STK’lar çalışanları ve halkı bilinçlendirmek,
·
İşverenler sosyal sorumluluk kapsamı altında
kentsel dönüşümden etkilenebilecek insanları bilinçlendirmek ve çalıştırdığı
insanları asbest sökümü konusunda yönlendirmek.
Uzun yıllardır
var olan gelişmiş ülkelerin yıllar önce önlem almaya çalıştığı asbest
tehlikesinin farkına yeni vardık. Bir an önce önlem alınması gerekirken almadığımız
veya alamadığımız önlemler nedeniyle uzun yıllar boyunca asbestin neden olduğu
meslek hastalıklarının ayrıca vatandaşlarımızın yakalanacağı hastalıkların da ceremesini
uzun yıllar çekecekmişiz gibi görünüyor.
